کبد چرب
کبد چرب اغلب در رابطه با بالا بودن غلظت کلسترول در خون و یا پر فشاری خون ظاهر می شود. اگر چه تشخیص این بیماری آسان نیست اما علائمی چند وجود دارند که با توجه به آن می توان به وجود کبد چرب پی برد.
کبد چرب چیست ؟
کبد چرب شایعترین بیماری مزمن کبد محسوب می شود. در این بیماری چربی در کبد جمع می شود. سختی این بیماری با میزان چربی متناسب است .کبد چرب اغلب بهمراه چاقی، بالا بودن کلسترول و پرفشاری خون ظاهر می شود. کبد عهده دار وظایف بس مهم و حیاتی است. بعنوان مثال کبد تولید کننده پروتئینهای مختلف بوده، متابولیسم چربی ها را تنظیم میکند ، خون را از وجود مواد و ترکیبات زیان آور پاک و تصفیه کرده و متابولیسم اسیدهای آمینه را کنترل می نماید. بهمین جهت در رابطه با سلامتی ، مراقبت از کبد از اهمیت بسزایی برخوردار است.
فاکتور های زیر ریسک کبد چرب را افزایش می دهند:
- ریسک ابتلاء به کبد چرب در خانم های میانسال بالا تر است
- اضافه وزن
- بیماران مبتلا به دیابت و با لا بودن کلسترول خون
- تغذیه ناسالم
- اعتیاد به الکل
نشانه های ابتلاء به کبد چرب
کبد چرب اغلب به آهستگی پیشرفته و در مرحله اولیه بدون علامت است. بهمین جهت این بیماری اغلب دیر تشخیص داده می شود.جهت تشخیص کبد چرب می توان از آزمایشهای زیر استفاده کرد:
- آنالیز خون (تعیین مقدار ترانس آمینازها)
- سونوگرافی کبد (کبد چرب در تصویر روشن تر و بزرگتر است)
- بیوپسی (جهت تعیین مرحله بیماری)
در برخی از بیماران ممکن است علائمی مشابه با بیماری های دیگر و یا علل دیگر مشاهده شود. در اینگونه موارد لازمست که بیمار تحت بررسی و کنترل دقیق تر قرار گیرد.
علائم بیماری
- درد شکم
درد در ناحیه میانی بالای شکم، بخصوص زمانیکه پس از خوردن غذا عارض شود، می تواند معرف کبد چرب باشد. علت آن افزایش حجم معده و ایجاد فشار بر کبد است.
- نفخ شکم
احساس پری شکم و افزایش میزان گاز در مجاری گوارش را نفخ مینامند
- اختلالات هضم غذا
در صورتیکه صرف غذا از هر نوع با ناراحتی و اختلال در هضم ، از جمله تولید گاز و یا تهوع همراه باشد، ممکن است که علت آن در کبد چرب نهفته باشد قابل توجه است که در بسیاری از موارد بیماران مبتلا به کبد چرب بعلت داشتن ناراحتی و اختلال در هضم غذا به پزشک مراجعه می کند.
- احساس خستگی
چنانچه کبد از عهده وظایف مهم خود بر نیاید، متابولیسم یا سوحت و ساز بدن دچار ایراد شده و از سرعت آن کاسته می گردد. این مسئله فقط شامل کبد نیست، بلکه سایر ارگانهای بدن نیز درگیر می شوند این جریان سبب خستگی ظاهرا بدون علت، مشکل در تمرکز فکر، سر در گمی و نداشتن انرژی می گردد. این افراد حتی بتدریج از فعالیتهایی که قبلا با علاقه انجام می داده اند، دوری می جویند.
- ادرار تیره رنگ
ادرار می تواند اطلاعات مهمی را در رابطه با بسیاری از بیماریها در اختیار پزشک قرار دهد. در بیماران مبتلا به کبد چرب رنگ ادرار صبحگاهی غالبا تیره تر از حد طبیعی است و بتدریج در طی روز روشن تر می شود. رنگ مدفوع بر عکس غالبا روشن تر و حتی گاهی مایل به سفید است.
- تغییر در پوست
کبد چرب ممکن است که بعلت بالا رفتن میزان بیلی روبین در بافت، سبب زردی پوست و باقت مخاطی گردد. البته تخریب غیر طبیعی گلبولهای قرمز و اختلالات کیسه صفرا نیز موجب بالا رفتن مقدار بیلی روبین می شوند. از علائم دیگر پوست که کبد چرب را مطرح می سازند می توان به کم رنگ شدن پوست در ناحیه گردن و زیر بغل ها، ترکیدن مویرگها در پوست صورت، پیدایش رنگ قرمز در کف دستها و رگهای عنکبوتی در پشت، سینه و شانه ها اشاره کرد. ظهور لکه های سفید رنگ در ناخن ها نیز از علائم دیگر کبد چرب محسوب میشوند.
کبد چرب و تغذیه
پس از تشخیص کبد چرب و درمان توسط پزشک ، لازم است که بیمار علاوه بر داروهای تجویز شده از غذاهای کم چرب استفاده کرده و بخصوص به حرکت و پیاده روی کافی توجه نماید. در این رابطه نکات زیر می توانند به درمان کبد پجرب کمک کنند:
- تولیدات غذائی صنعتی را کاهش دهید
بعنوان مثال سعی کنید از نان و شیرینی جاتی که در تولید آن آرد سفید و شکر سفید بکار رفته است، استفاده نکنید . در عوض تولیدات سبوس دار را جایگزین نمائید.
- رزیم غذائی مدیترانه[1]
رژیم غذائی مدیترانه سالم ترین فرم تغذیه محسوب می شود، زیرا علاوه بر استفاده از مواد غذائی متنوع کم چرب ، حامل چربی های سالم نظیر روغن زیتون می باشد.
- از مصرف الکل اجتناب کنید.
الکل یکی از دشمنان بزرگ کبد محسوب می شود. مصرف زیاد و مرتب الکل نه تنها سبب بروز کبد چرب می شود بلکه ممکن است که موجب سرطان کبد نیز بشود.
- اجتناب از مصرف برخی داروها
در این مورد باید بیمار با پزشک خود مشورت کرده و در صورت امکان از داروهای مضر برای کبد اجتناب کرده و یا نوع دارو را تغییر دهد. از جمله می توان بخصوص به داروهای مسکن ، داروهای حاوی استروژن و داروهای ضد التهاب اشاره کرد.
- ورزش کنید
ورزش دوست سلامتی است. ورزش در موارد اختلال در عملکرد کبد بسیار اهمیت دارد. بعنوان مثال در پارکهاپیاده روی کنید، دوچرخه سواری و یا شنا کنید بهر حال نوعی از ورزش را انتخاب کنید که به آن علاقه داشته باشید. برای این منظور اجرای ورزش سه بار در هفته کافی است.
[1] غذاهای مدیترانه شامل ماهی، انواع سالادها، میوه، سبزیجات، غذاهای پاستا و روغن های گیاهی( روغن زیتون)