چک های مورد نياز قبل و در طی حاملگی
Investigations Before and During Pregnancy
اين جزوه اطلاعاتی را در اختيار شما قرار ميدهد که چه راهکارهائی ميتوانند يک دوره بارداری بدون مسئله را برای شما تهيه ببينند . لطفا توجه داشته باشيد که تشخيص لزوم اجرای چک های قبل و طی حاملگی که در زيرآورده شده اند بعهده پزشک معالج مورد اعتماد شماست .
قبل از حاملگی
- چک واکسيناسيون
| زنان سنين باروری ( بين 15 تا 45 سال) بخصوص آنانکه تمايل به بارور شدن دارند، لازمست که گواهی و يا دفترچه واکسيناسيون خود را از جهات زير چک نمايند : ديفتری ، تتانوس، سياه سرفه، بيماری فلج اطفال سرخک، اوريون ، سرخجه آبله مرغان هپاتيت B واکسيناسيون های فوق در سنين کودکی انجام و گواهی ميشوند . |
چک های مورد نياز در چه زمانی بايد انجام شوند؟
حد اقل چندين ماه قبل از باروری برنامه ريزی شده ( مثلا پس از ترک جلوگيری از حاملگی)
چرا بايد به انجام چک مبادرت کرد؟
در صورت نبودن ايمنی کافی ( نداشتن گواهی واکسيناسيون و يا عدم وجود آنتی بادی محافظت کننده ) ميتوان قبل از شروع حاملگی به اجرای واکسيناسيون اوليه و يا تقويت کننده (booster) مبادرت کرد . اين مسئله بخصوص در رابطه با واکسن ويروسهای زنده ( مانند سرخک، اوريون ، سرخجه ) و يا آبله مرغان مطرح ميباشد .
واکسيناسيون قبل از حاملگی چه اهميتی دارد ؟
الف- از عفونت و/ يا بيماری در طی حاملگی جلوگيری ميکند . عفونت توسط ويروسهای سرخجه و آبله مرغان ممکن است که خطراتی را برای جنين ايجاد کند .
ب- آنتی باديهای مادر که از طريق جفت وارد بدن جنين ميشوند، نوزاد را در چند ماه نخست پس از تولد در مقابل عفونتهای مربوطه حفظ ميکنند (محافظت يا دفاع غير فعال ) .
- کنترل وضعيت آنتی بادی ها
| در صورت عدم وجود آنتی بادی و يا وضعيت ايمنی مبهم، ميتوان جهت تصميم گيری درباره لزوم واکسيناسيون ، به انجام تستهای آنتی بادی مبادرت ورزيد ……….سرخجه( شامل کنترل تيتر آنتی بادی پس از واکسيناسيون)آبله مرغان تست آنتی بادی برای عفونتهائی که از طريق واکسيناسيون قابل جلوگيری نيستند و برای حاملگی اهميت دارند :سيتومگالی اريتم عفونی (Erythema infectiosum) توکسوپلاسموز تبخال اندازه گيری آنتی بادی بايد حتی المقدور قبل از حاملگی و يا در اوايل آن صورت گيرد. چنانچه آنتی بادی وجود داشته باشد ، ميتوان گفت که ايمنی وجود داشته و از ابتلاء به بيماری در طول بارداری جلوگيری خواهد شد. چنانچه آنتی بادی قابل تشخيص نباشد، توصيه ميشود که به راههای مختلف پرهيز از تماس با عامل عفونی توجه خاص مبذول گردد . در اينگونه مواقع بيمار بايد از طريق کنترل تيتر آنتی بادی تحت مراقبت قرار داشته باشد . |
- پيش گيری توسط اسيد فوليک و يد
چنانچه حاملگی برنامه ريزی شده باشد ( مثلا پس از موقوف کردن قرص ضد حاملگی) پيشنهاد ميشود که طبق تجويز پزشک ، اسيد فوليک و احتمالا يد مورد استفاده قرار گيرد.
در طی حاملگی
الف – معاينات مواظبتی الزامی
معايناتی که بايد توسط پزشک متخصص زنان صورت گيرد :
- در فواصل حدودا 4 هفته تا هفته 32 حاملگی
- و سپس در فواصل 2 هفته تا زمان وضع حمل .
اين معاينات بطور کلی شامل موارد زير ميشود:
- معاينات مربوط به زنان (هرچه زودتر در شروع حاملگی)
- کنترل وزن (هرچه زودتر در شروع حاملگی)
- اندازه گيری فشار خون (هرچه زود تر در شروع حاملگی)
- آزمايش ادرار از جهات پروتئين ، قند ، ته نشين (سديمان) و در صورت لزوم آزمايش باکتريولوژيکی.
- اندازه گيری هموگلوبين
- کنترل وضع رحم
- کنترل صدای قلب جنين
- تعيين موقعيت جنين در رحم
- اولتراسوند مرحله اول ( هفته 12-9 حاملگی )
- اولتراسوند مرحله دوم ( هفته 22-19 حاملگی )
- اولتراسوند مرحله سوم( هفته 32-29 حاملگی )
تستهای آزمايشگاهی که توسط پزشک متخصص زنان تعيين ميشوند :
- تعيين گروه خون و ارهاش فاکتورِD ( و در صورت لزوم ( anti-D prophylaxis)
- کنترل عفونت های مهم در دوران حاملگی
- سفليس (Syphilis)
- سرخجه (Rubella)
- هپاتيت B
- هپاتيت C
- عفونت HIV
- عفونت کلاميديا (Chlamydia trachomatis infection)
ب – معاينات مواظبتی غير الزامی
- عفونتهای مهم ديگر دوران حاملگی
- عفونت سيتومگالی cytomegalovirus infection
- عفونت آبله مرغان (Chiken pox)
- اريتم عفونی (Erythema infectiosum, Fifth disease)
- توکسوپلاسموز
- متابوليسم
- کنترل عمل غده تيروئيد
- ديابت دوران حاملگی
- غربالگری trisomy 21 و عدم انطباق های کروموزومی ديگر ( T18, T13)
- غربالگری نقص بازماندن کانال نخائی (spina bifida)
| چک ليست قبل از حاملگی بررسی و يا اقدام پيشگيری قبل از حاملگی | ||
| زمان | مرحله اول | مرحله دوم |
| در صورتيکه برای حاملگی برنامه ريزی شده باشد | چک وضعيت واکسيناسيون وضعيت آنتی بادی در خون آنتی بادی سرخجهآنتی بادی آبله مرغان | وضعيت آنتی بادی در خون آنتی بادی سيتومگالیآنتی بادی اريتم عفونیآنتی بادی توکسوپلاسموز |
| دست کم 4 هفته قبل از حاملگی | شروع پيش گيری با اسيد فوليک با نظر پزشک | |
| چک ليست معاينات و تستهای الزامی (و غير الزامی) در طی حاملگی (I) | ||
| زمان | بررسی های الزامی قبل از تولد | بررسی های غير الزامی قبل از تولد |
| هر چه زودتر در شروع حاملگی ( اولين معاينه توسط پزشک متخصص زنان ) | معاينات عمومی معاينات زنانکنترل وزناندازگيری فشار خون آزمايش ادرار ميانی پروتئين، گلوکز، رسوب خون هموگلوبينگروه خون و فاکتور Rh(D)اولين غربالگری در رابطه با آنتی بادی ضد گلوبولهای قرمزآنتی بادی سرخجهسفليسايدز ادرار صبح کلاميديا | خون آنتی بادی سيتومگالیآنتی بادی آبله مرغانآنتی بادی اريتم عفونیآنتی بادی توکسوپلاسموز پيش گيری توسط اسيد فوليک شروع هرچه زودتر ( حد اقل تا هفته 12 حاملگی ) پيشگيری توسط يد اندازگيری TSH |
| هر 4 هفته تا هفته 32 حاملگی و پس از آن هر دو هفته تا وضع حمل | معاينات عمومی کنترل وزناندازگيری فشار خونکنترل موقعيت رحم، صدای قلب جنين– تعيين موقعيت جنين ادرار ميانی پروتئين، گلوکز و رسوب خون ( از هفته 24 حاملگی) هموگلوبين | اجرای اولتراسوند اضافی ( و يا 3D اولتراسوند ) ( در زمانهای مختلف دوران بارداری قابل اجرا ميباشد ) |
| چک ليست معاينات و تستهای الزامی (و غير الزامی) در طی حاملگی(II) | ||
| زمان | بررسی های الزامی قبل از تولد | بررسی های غير الزامی قبل از تولد |
| هفته 12 – 9 هفته 14 – 12 حاملگی | اولين غربالگری اولتراسوند | ترکيب اختياری با : غربالگری T21 (اولين غربالگری سه ماهه اول |
| هفته 20- 16 حاملگی | غربالگری بازماندن کانال نخائی (spina bifida) | |
| هفته 22 – 19 حاملگی | دومين غربالگری اولتراسوند | |
| هفته 24 – 20 حاملگی | US precision diagnosis + Colour Doppler | |
| هفته 27– 24 حاملگی | خون : دومين غربالگری آنتی باديهای ضد گلبولهای قرمز | تست تحمل گلوکز ( o GTT) |
| هفته 32 – 29 حاملگی | سومين غربلگری اولتراسوند | |
| از هفته 32 حاملگی | خون : هپاتيت B | |
| هفته های 37 – 35 حاملگی | اسمير واژينال و رکتال : استرپتوکوکهای B | |
| هفته 36 حاملگی | اولتراسوند اضافی قبل از وضع حمل |
چگونه ميتوانيد به سلامت کودک خود در طی حاملگی کمک کنيد؟
بخاطر داشته باشيد که کودک شما از مواد بسياری که در خون شما وجود دارد استفاده ميکند .بهمين علت رژيم غذائی و سبک سلامت زيستن شما در سلامتی و تکامل فرزندتان بسيار تاثير گذار خواهد بود .
- آب و مايعات ديگر را زياد بنوشيد(ولی نه الکل) . الکل بدترين سم برای کودک متولد نشده شما است . حتی کمترين مقدار ممکن است که جنين را دچار مخاطره نمايد .
- سيگار نکشيد و از حضور در فضاهای آلوده به دود سيگار پرهيز کنيد.
- در طی دوران حاملگی بهيچ وجه خودسرانه از داروها استفاده نکنيد . برای اين منظور به پزشک مورد اعتماد خود مراجعه نمائيد .
- از خوردن بعضی غذاها در دوران حاملگی پرهيز کنيد. اين مسئله از آنجهت حائز اهميت است که برخی از مواد غذائی انتقال دهنده بيماريهای عفونی نظير توکسوپلاسموز و ليستريوزميباشند. اين مواد غذائی بشرح زير ميباشند :
- توليدات گوشتی و انواع سوسيس ها که از گوشت نپخته ، يا دود داده شده و يا نيمه پخته تهيه شده اند .
- ماهی خام يا نپخته ( سوشی، ماهی دودی). البته استفاده از هفته ای دو بار ماهی برای زنان حامله بسيار سودمند است . اما ماهی بايد الزاما خوب پخته شده باشد .
- شير خام و نجوشيده . استفاده از هر نوع شير نجوشيده و محصولات آن که ميتواند منبع انتقال عفونت باشد .
- رژيم غذائی شما بايد سرشار از ويتامين ها و عناصر کمياب باشد خاصه : اسيد فوليک، يد، آهن و کلسيم. زنان حامله احتياج به ميزان بيشتری انرژی و بخصوص ويتامين ها و عناصر کم ياب دارند . يک رژيم غذائی متعادل ميتواند احتياجات فوق را تا حدودی برآورده سازد. وليکن اغلب کمبود اسيد فوليک و يد جبران نميشود . اين کمبودها ممکن است که موجب اختلال در تکامل جنين و يا نقص در کودک شود . برای اين منظور لطفا از پزشک معالج و مورد اعتماد خود سئوال کنيد .
مراجع :
- Laboratory Dr. Limbach and Colleages, Heidelberg/ Germany(2011)
- Clinical Laboratory diagnostics (2008))
- Herny,s clinical diagnosis and management by laboratory methods (2007)
- Current medical diagnosis & treatment (2006)