روماتیسم، یک نام برای 400 بیماری مختلف
بیماریهای روماتیسمی اغلب بصورت مزمن ظاهر شده ، با درد و در بسیاری از موارد با محدودیت های حرکتی همراه می باشند. بین 200 تا 400 بیماری در سیستم های اسکلت – ماهیچه، با علل کاملا مختلف، تحت عنوان روماتیسم خلاصه می شوند.
انواع بیماری روماتیسم
- بیماریهای دژنراتیو(روماتیسم مفصلی) : عبارتست از اختلالى است که با زوال پيشرونده و کاهش غضروف مفصلى همراه با پروليفراسيون استخوان و بافت نرم جديد در مفصل مبتلا و اطراف ( آرتروز) آن مشخص مى‌گردد.این بیماری حدود نیمی از عموم بیماریهای روماتیسمی را شامل می شود و اغلب مفصلهای ران، زانو و یا شانه را در گیر می سازد. اما ممکن است که تاندون آشیل، آرنج تنیس و آسیب دیسک بین مهره ای نیز مشاهده شود.
- روماتیسم بافت نرم : در این نوع روماتیسم مفاصل در گیر نمی شوند، بلکه شامل بافتهای نرم بدن یعنی تاندونها، ماهیچه ها و در بسیاری از موارد ارگانهای داخلی شده و سبب عوارضی نظیر فیبرومیالژی می گردند. تشخیص این بیماری اغلب مشگل و حدود 40% از بیماریهای روماتیسمی را شامل می شود.
- بیماریهای التهابی- روماتیسمی(آرتریت روماتوئید): یک بیماری سیستمیک خود ایمن است که در آن ایمنی سلولی و ایمنی هومورال هر دو نقش دارند. در این بیماری سطوح داخلی مفاصل دست ها و پاها در گیر شده که نتیجه آن التهاب مفاصل مذکور است.
- سپوندیلیت آنکیلوزانيا روماتيسم ستون فقرات عبارت است از یک بیماری مفصلی پیشرونده، مزمن و خودایمنی که اغلب ستون فقرات و استخوان‌های لگن را درگیر می‌سازد. بیمار به دلیل التهاب و سفتی ستون فقرات ممکن است حالت «خم شدن به جلو» داشته باشد. التهاب به ویژه ناحیه خاجی-تهیگاهی مفاصل لگن، ستون مهره‌ای کمری، سینه‌ای و گردنی را درگیر می‌کند. مردان بیشتر مبتلا می‌گردند و شروع بیماری معمولاً در اواخر دهه دوم یا اوایل دهه سوم زندگی است. در بیماری آرتریت پسوریازیس مفاصل انگشتان دستها و پاها را در گیر می سازد. فرمهای مذکور حدود 10% از بیماریهای روماتیسمی را شامل می شوند.التهاب مفاصل در بیماری کرون، برلیوز(لایم)، بیماری ریتر و همچنین بیماریهای بافت پیوندی و عروق نظیر لوپوس اریتماتو، اسکلرودرمی ، سندرم شوگرن و پلی میالژی روماتیسمی نیز متعلق به همین گروه می باشند.
- بیماریهای متابولیکی( پاراروماتیک) با عوارض شبیه به روماتیسم: از جمله می توان به نقرس و استئو پوروز (پوکی استخوان) اشاره کرد
- تب روماتیسمی حاد: یک عارضه التهابی- عفونی ناشی از عفونت با استرپتوکوک گروه آ بتاهمولیتیک است که ممکن است 2 تا 6 هفته پس از عفونت ظاهر شده و اعضای مهم بدن از جمله مفاصل، قلب، پوست و مغز را در گیر کند. علت این امر واکنش متقاطع میان آنتی بادی ضد باکتری و بدن بیمار است.
روشها و آزمایشهای تشخیصی
• تاریخچه بیماری: که توسط آن موضع درد و نوع عارضه( نظیر خشکی صبحگاهی مفاصل دست) سابقه بیماری، عوارض دیگر در رابطه با پوست، چشمها و یا ارگانهای دیگر مشخص می شود.
• معاینه بدنی و عملکرد مفصل ها: که تشخیص تورم مفصل(آرتریت روماتوئید)، التهاب مفصل انگشت بزرگ پا(نقرس) و غیره از آن جمله اند. از آنجا که هر مفصل در اصل و حالت طبیعی درجه خاصی از حرکت را ممکن می سازد، لذا این اطلاعات در ادامه نشان خواهند داد که آیا درمان ضد التهاب اثر بخش بوده است و یا اینکه، بطور مثال در سپوندیلیت آنکیلوزان، بیماری به روند خود ادامه می دهد.
• سنجش تراکم استخوان (دانسیتومتری استخوان):در این متد تراکم استخوان اندازه گیری می شود که بخصوص در رابطه با پوکی استخوان اهمیت زیادی دارد. در صورت لزوم آزمایش خون و اندازگیری برخی هورمونها علت پوکی استخوان را مشخص خواهند ساخت.
• آزمایش خون : توسط آزمایش خون می توان آنتی بادیهای خود ایمن که سیستم ایمنی توسط آنها بدن را مورد حمله قرار می دهد. نمونه بر داری از بافت روش دیگری است که بوسیله آن می توان نوع بیماری روماتیسمی را بهتر تشخیص داد.
• تصویر برداری، سونوگرافی، کامپتوتر توموگرافی و ام آر آی : توسط این متد ها می توان آسیب استخوان و شدت آن را بخصوص در مقایسه با طرف سالم، مشخص نمود.