ریسک سکته قلبی

بيمار عزيز:

يک مورد از هر سه سکته قلبی خارج از انتظار و در افراد ظاهرآ سالم بوقوع ميپيوندد . بنابر اين ميتوان گفت نداشتن ناراحتی از جانب قلب و دستگاه گردش خون بمعنی عدم وجود ريسک نيست.

آيا شما واقعآ واقف به ميزان ريسک سکته قلبی در خود هستيد؟

احساس ذهنی در داشتن سلامتی بمفهوم عدم وجود ريسک سکته قلبی نيست.از اين جهت لازمست که هر فرد با مراجعه به پزشک مشاور قدمهای لازم را برای پيش گيری از سکته قلبی يا انفارکتوس بر دارد.

علاوه برفاکتورهای ريسک کلاسيک، فاکتورهای تازه ديگری نيز شناخته شده اند که با وجود علمی بودن، باندازه کافی مورد توجه قرار نگرفته اند. البته خطر اين فاکتورها کمتر از عوامل کلاسيک نيست.

ارزيابی ريسک سکته قلبی:

آزمايشهای مربوط به ريسک سکته قلبی را ميتوان بر اساس پژوهشی موسوم به PROCAM.

(prospective .- cardiovascular-Münster – study) ارزيابی نمود.

تا بحال بيش از 30.000 نفر طی 25 سال در اين پژوهش شرکت نموده اند.

پزشکان متخصص مسئول در اين پژوهش بطور مرتب وضعيت سلامتی افراد شرکت کننده را مورد بررسی قرار ميدهند، بطوريکه در جريان سالهای متمادی فاکتورهای افزايش دهنده ريسک سکته قلبی شناسائی ميشوند.

در سالهای اخير بر اساس داده های حاصل از پژوهش مورد بحث و بررسی های ديگر که در سطح جهان صورت گرفته اند علاوه بر ريسکهای کلاسيک عوامل ديگری شناسائی شده اند که ريسک انفارکتوس قلب را افزايش ميدهند.در زير مهم ترين فاکتورهای ريسک، اعم از کلاسيک و جديد، باطلاع خواهند رسيد. هدف ما  نخست روشن کردن اين مسئله است که آيا اين فاکتورها ريسک انفارکتوس را افزايش ميدهند و سپس آنکه هر فرد چه اقداماتی را جهت جلوگيری از آن ميتواند انجام دهد. در نهايت با استفاده از يک پرسشنامه به اين سئوال پاسخ داده ميشود که آيا ميزان ريسک در يک فرد خاص کم، متوسط، زياد و يا حتی بسيار زياد است.

فاکتورهای ريسک کلاسيک:

▪ سن

ريسک سکته قلبی با افزايش سن تناسب مستقيم دارد. در زنان اين ريسک اندکی دير تر از مردان شروع ميگردد. توصيه ميشود که بازبينی ميزان ريسک هر دو سال يکبار انجام شود.آزمايشهای مهم بقرار زيرند:

  • کلسترين
  • گلوکز
  • LDL – کلسترين
  • تری گليسريدها
  • هوموسيستئين
  • ليپوپروتئين a
  • CRP حساس

▪ اضافه وزن

اضافه وزن مهم ترين فاکتور ريسک محسوب ميشود. بعلاوه اضافه وزن اغلب سبب بروز فاکتورهای ديگر ريسک نظير فشار خون، افزايش ميزان کلسترين و حتی مرض قند يا ديابت ميشود. اضافه وزن را بکمک اندکس جرم بدن ( = BMI يا Body mass index) اندازگيری ميکنند. بر اساس اطلاعات جديد بايد اين اندکس بين 18.5 و 24.9 قرار داشته باشد که با توجه به وزن و قد محاسبه ميشود. در کشورهای صنعتی اندکس جرم بدن در 20% از بزرگسالان با افزايش سن به  30≤ ميرسد.

وزن بدن طبق فرمول Broca:

وزن بدن = 100 – قد (cm)  .

▪ دود سيگار

آنچه که دود سيگار ميکند بايد بر روی هر پاکت سيگار نوشته شود. لازم است که قانونگزار  جهت آگاهی عموم چاپ هشدار مربوط به مضرات کشيدن سيگار را بر روی پاکت سيگار اجباری نمايد. اين يک حقيقت است که دود سيگار از علل اصلی حدود يک سوم از مرگ و مير های قلبی است.

 ▪ تاريخچه بيمار و خانواده اش

چنانچه در فاميل درجه يک بيمار مسائل عروقی بخصوص در رابطه با قلب و حتی سکته قلبی، سکته مغزی و پای سيگاری وجود داشته باشد ، در اينصورت ميتوان آنرا يک هشدار محسوب نمود، زيرا سکته قلبی و بيماريهای عروقی اغلب شيوع فاميلی دارد.

▪ بالا بودن فشار خون

فشار خون در حدود 20% از افراد جامعه و بعنوان علت اصلی بيماريهای عروقی قابل تشخيص است . در زير ارزشهای مربوطه آورده شده اند:

فشار خون mm(Hg)
فشار خوننرمالخوب 
140<130>120>انقباض قلب
90<85>80>انبساط قلب

قابل توجه است که فشار خون اغلب بهمراه اضافه وزن، افزايش کلسترين ، اختلالات متابوليسم چربيها و انعقاد خون توام است و بنابراين اثر آن تشديد ميگردد.

▪ چربيهای خون

چربيهای خون به گونه های مختلف تقسيم ميشوند. کلسترين تام شناخته شده ترين پارامترها است، اما تا حدودی از اهميت آن کاسته شده است. اين در حاليست که زير فراکسيونهای آن در رابطه با ريسک عروقی اهميت خاصی کسب کرده اند. از جمله افزايش LDL – کلسترين از فاکتورهای نامساعد محسوب ميشود.

▪ مرض قند ( ديابت)

ابتلاء به ديابت متناسب با اضافه وزن افزايش پيدا ميکند. مرض قند از آنجهت يک فاکتور نامساعد و غير قابل پيش بينی است که حتی در صورت تنظيم خوب آن و خاصه در موارد عدم تشخيص و يا درمان ناموفق آن ميتواند سبب آسيب عروق گردد. سکته قلبی يکی از عوارض آنست.

▪ فاکتورهای ريسک جديد

مهمترين فاکتورهای ريسک جديد بقرار زيرند:

▪ هوموسيستئين

بر اساس نتايج پژوهشهای جديد افزايش ارزش هوموسيستئين يک فاکتور ريسک جداگانه محسوب ميشود که سبب آسيب سرخرگها ميگردد. بطور کلی ميتوان گفت که اين فاکتور آرتريو اسکلروز را تشديد کرده که ميتواند به انفارکتوس قلب منتهی گردد.

▪ CRP حساس

تشخيص آزمايشگاهی مدرن اين امکان را فراهم کرده است تا بتوان بکمک CRP – حساس واکنشهای التهابی مزمن در ديواره عروق را تشخيص داد. طبق نتايج پژوهشهای جديد ارزش CRP – حساس در بيماران تحت ريک انفارکتوس قلبی افزايش نشان ميدهد.

▪ ليپوپروتئين (a)

ليپوپروتئين a يک فاکتور ريسک متعلق به چربی های خون است. اهميت آن در رابطه با بيماريهای عروق و سکته قلبی در گذشته نه چندان دور محقق گرديده است. افزايش ليپوپروتئين a  بخصوص در مواردی چشمگير است که LDL – کلسترين نيز غير طبيعی باشد.

ارزيابی جديد فاکتورهای ريسک:

در آزمايشهای پيشگيری (check up) بر اساس PROCAM-Score نتايج هر يک از آزمايشها بعنوان يک امتياز ( يا score) توسط پزشک متخصص ارزيابی و در مجموع بررسی ميگردند.

برای ايمنظور از فرم خاصی استفاده ميشود که در آن نوع ريسک بيمار مشخص ميگردد. از بين فاکتورهای ريسک جديد سه فاکتور ليپوپروتئين a ، هوموسيستئين و CRP – حساس مورد استفاده و مطالعه قرار ميگيرند. نتايج حاصل را بايد بيمار با پزشک مشاور خود مورد بررسی مجدد قرار دهد. از اين طريق ميتوان به درمان مناسب دست يافت که با وضعيت فردی بيمار مطابقت داشته باشد. اين مسئله بخصوص زمانی اهميت پيدا ميکند که تغيير در عادات روزمره زندگی جهت کم کردن از ريسک سکته قلبی به تنهائی کافی نباشد.