استراديول و تستوسترون

استراديول و تستوسترون

تشخيص کاهش ميزان هورمون پس از يائسگی وپس از خارج کردن تخمدان:

برای اولين بار اين امکان فراهم گشته است که در يک آزمايشگاه روتين سطح اندک استراديول پس از يائسگی و کاهش سطح تستوسترون در زنان در شرايط ماقبل و بعد از يائسگی(pre- post menopausal) را با کيفيت خوب و اطمينان بخش اندازه گيری کرد. اين امر تا بحال در آزمايشگاههای پژوهشی امکانپذير بوده است.

استراديول:

در يک مقايسه که در رابطه با 5 تست  ايمنواسی (Immuno-Assay) مختلف و گازکروماتوگرافی جهت اندازگيری استراديول(Gas Chromatography Mass Spectrometry = GCMS) در آزمايشگاه ما انجام شد، اين نتيجه بدست آمد که سطح استراديول بعد از يائسگی که بين 5 و 30 نانوگرم در ليتر قرار داشتند تنها توسط دستگاه E 170 (Roche Diagnostics, Mannheim) با صحت و دقت کافی قابل اندازه گيری است.اين مسئله از آنجا حائز اهميّت است که طبق اطلاعات موجود غلظتهای کمتر از 15ng/L استراديول اغلب با افزايش تجزيه و جذب استخوان همراه بوده و بخصوص در غلظتهای کمتر از 5ng/L ميزان تجزيه بسيار چشمگير است(Garnero 2000) .

Stone در سال 1998 نشان داد که در غلظتهای بالا تر از 10ng/L استراديول، سالانه حدود 0,1% از جرم استخوان در ناحيه مفصل ران کاسته ميشود، در حاليکه در غلظتهای کمتر از 5ng/L اين کاهش به 0,8% در سال ميرسد. نتايج حاصل در آزمايشگاه ما نيز مؤيد آنست که غلظتهای کمتر از 15 ng/L استراديول با تجزيه چشمگير استخوان همراه است که بکمک اندازه گيری CrossLaps(CTX) در پلاسما وافزايش پيريدينولين در اولين ادرار صبحگاهی نيز قابل تشخيص و تآييد است.بر همين اساس ميزان تجزيه استخوان بخصوص زمانی بسيار بالا است ، که غلظت ويتامين D هم کافی نباشد ( سطح 25-OH-vitamin D کمتر از 25 µg/L) (Huber 2003) .

تستوسترون:

در مردان اندازه گيری تستوسترون در سرم مشکل نيست و ميزان نرمال بين 2,8 و 8,0 ميکروگرم در ليتر قرار دارد. اما اندازه گيری اين هورمون در زنان (در آزمايشگاههای روتين) تا بحال با حساسيت کم و کيفيت نامناسب قابل انجام بوده است. ميزان نرمال تستوسترون در زنان در اين حال <0,8µg/L و <0,7µg/L گزارش شده است.

همانطور که توسط روشهای حساس پژوهشی مشخص شده است غلظت تستوسترون در مرحله ماقبل يائسگی بين 0,1 و 0,7 و بعد از يائسگی بين 0,1 و 0,4 ميکروگرم در ليتر متغيير بوده است. ميزان توليد تستوسترون در تخمدانها بعد از يائسگی تنها اندکی کمتر از ماقبل آنست. تخمدانها همچنين پس از منوپوز نيز جهت توليد تستوسترون حائز اهميت ميباشند.

در يک ارزيابی که در مورد دستگاه E 170 انجام شد، اين نتيجه حاصل گرديد که مرز قابل تشخيص برای تستوسترون حدود 0,06 µg/L است. ازاين جهت ميتوان گفت که برای نخستين بار امکان اندازگيری غلظت های بسيار کم تستوسترون فراهم گشته است.

ارزش تشخيصی:

در برخی از موارد اطلاع از اين امر بسيار اهميّت دارد که آيا ميزان تستوسترون در يک  بيمار  زن از حد طبيعی کمتر است؟ از جمله پس از برداشتن تخمدانها ميزان اين هورمون کاهش پيدا ميکند. سطح طبيعی تستوسترون بعد از منوپوز جهت پايدار ساختن حجم ماهيچه و جلوگيری از افسردگی و کاهش نيروی محرکه لازمست. همچنين تستوسترون دارای اثر آنابول بر روی استخوان است.

توسط اندازه گيری تستوسترون و SHBG ميتوان اندکس آندروژن آزاد (free androgen-index = FAI) را محاسبه نمود که ميتواند بعنوان مارکر تستوسترون آزاد مورد استفاده قرار گيرد. اندازه گيری FAI اطمينان بخش تر از تستوسترون آزاد است.

برای جلوگيری از کمبود استراديول و تستوسترون:

توصيه ميشود که2 سال پس از آخرين بار قاعدگی ميزان استراديول ، تستوسترون و SHBG اندازه گيری گردد تا بتوان بموقع از کمبود هورمونهای مذبور جلوگيری نمود.

نمونه مورد نياز برای آزمايش:

يک ميلی ليتر سرم جهت اندازه گيری استراديول، تستوسترون و FAI کافی است. حمل به آزمايشگاه در حرارت معمول محيط مقدور است.

مراجع:

Garnero et al.,J Bone Miner Res 2000; 15:1526-36.

Huber F et al., Int Vitamin D Symposium, Maastricht 2003, Abstract.

Roth HJ et al., Publikation in Vorbereitung, 2006.

Stone K et al., J Bone Miner Res 1998;13:1167-74.