رازی که مدفوع در رابطه با سلامتی شما فاش می کند
مدفوع موضوعی نیست که انسان با علاقه نسبت به آن صحبت کند، ولیکن جای شک نیست که این مسئله نقشی مهم در سلامتی انسان و احساس تندرستی کردن، ایفا میکند. لذا دقت و توجه نسبت به آن لازم است. تغییر در رنگ و انسجام مدفوع اغلب وابسته به نوع تغذیه است، اما می تواند اطلاعات مهم و مفیدی نیز در باره بیماریهای مختلف ارائه دهد. در اینجا به اختصار مطالبی در باره رنگ، بو و انسجام مدفوع ارائه می شود.
مدفوع چیست؟
مدفوع در پی هضم غذا در روده ایجاد می شود و متشکل از بقایای هضم نشده مواد غذایی، فیبرها و آب است که نسبت آنها به یکدیگر وابسته به نوع تغذیه می باشد. بعلاوه در افراد سالم ، باکتری های خاص، سلولهای بافت مخاطی مرده، ترشحات سیستم هضم غذا و بلغم بخش دیگری از مدفوع را تشکیل می دهند.
چند بار اجابت مزاج طبیعی است؟
دفعات اجابت مزاج در افراد مختلف متفاوت است. بطور کلی می توان اچابت سه بار در روز تا سه بار در هفته را “ نرمال” قلمداد کرد.چنانچه اجابت مزاج کمتر از سه با در هفته رخ دهد ، این وضعیت را یبوست می نامیم . در مقابل اجابت مزاج بیشتر دارای ارزش تشخیصی نیست، مگر تنها در یک مورد و آن اینکه اجابت مزاج بیش از سه بار در روز بصورت نرم، بدون فرم صورت گیرد که به آن اسهال گفته می شود.
مقدار و حجم مدفوع وابسته به نوع تغذیه است
مقدار طبیعی مدفوع در روز حدود 100 تا 200 گرم است. در صورت تغذیه پر فیبر، از جمله در افرادی که از گیاهان تغذیه می کنند، ممکن است که میزان مدفوع به 1000 گرم نیز برسد. برعکس در تغذیه کم فیبر یا کاهش ورود غذا به جهاز هاضمه، مثلا در موارد روزه داری، از میزان مدفوع کاسته می شود.
افزایش مقدار مدفوع در تغذیه طبیعی ممکن است که نشانی از اختلال در هضم غذا باشد. بعنوان مثال می توان در این رابطه از بیماری غده لوزالمعده نام برد. البته در این موارد باید به علائم دیگر، یعنی تعفن، روغنی و براق بودن مدفوع توجه کرد.
چرا مدفوع دارای رنگهای متفاوت است؟
رنگ قهوه ای مدفوع در حقیقت از ترکیبات ناشی از تجزیه هموگلوبین ناشی می شود. بدین معنی که پس از تجزیه گلبولهای قرمز در طحال بیلی روبین ایجاد می شود که از طریق صفرا وارد روده شده و رنگ قهوه ای مدفوع را سبب می گردد. بنابراین روشن است که بیماریهای مجاری صفرا می توانند سبب تغییر رنگ مدفوع گردند. بعلاوه مواد غذایی مختلف، داروها، عفونتها، اختلالات متابولیکی و یا خونریزی ها نیز ممکن است که سبب تغییر رنگ مدفوع گردند.
رنگ مدفوع چه اطلاعاتی را ارائه می دهد؟
• قهوه ای تیره/سیاه
قهوه ای تیره تا سیاه ممکن است که از خونریزی در معده و یا روده ناشی شود. این رنگ در رابطه با تجزیه خون و تماس با اسید معده و یا باکتری های روده ایجاد می شود. ولیکن قابل توجه است که موادغذایی خاص نظیر چغندر قرمز، اسفناج ، شکلات تیره و داروهای حاوی آهن نیز می توانند سبب رنگ قهوه ای تیره تا سیاه شوند.
خاکستری/ رنگ خاک رس/ کرم رنگ
در صورتیکه رنگ مدفوع بطور قابل توجهی روشن باشد، باید علت آنرا در بیماریهای صفرا و کبد جستجو نمود. از علائم دیگر می توان به تهوع، استفراغ، درد درناحیه بالای شکم ، قولنج و یا ادرار قهوه ای رنگ اشاره کرد. در اینگونه موارد باید جهت انجام آزمایش مدفوع و تشخیص بیماری به پزشک مراجعه کرد.
سفید رنگ
مایع حاجب باریم سولفات که در پرتونگاری جهاز هاضمه مورد استفاده قرار می گیرد، قابل هضم نیست و از طریق مدفوع خارج می شود. در این صورت مدفوع برنگ سفید ظاهر می گردد.
به رنگ گل اخرای
این رنگ در مدفوع چرب یا استئاتوره مشاهده می شود. در این موارد حجم مدفوع زیاد، براق و متعفن است. علت این امر اختلال در هضم و جذب چربی در روده است که در رابطه با بیماریهای سیستم هضم غذا و اختلالات متابولیسم مشاهده می شود. مراجعه به پزشک جهت آزمایش مدفوع و تشخیص بیماری لازم است.
رنگ سبز
رنگ سبز مدفوع در رابطه با خوردن مواد غذایی دارای کلروفیل ، نظیر اسفناج، کاهو مشاهده می شود. ولیکن اسهال سبز رنگ نشانی از عفونت روده است و در این صورت مراجعه به پزشک لازم است.
رنگ زرد
مواد غذایی نظیر هویج و کدو و یا تخم مرغ ممکن اسن سبب رنگ زرد مدفوع شوند. ولیکن اسهال سبز – زرد نشانی از عفونت روده است و در این صورت مراجعه به پزشک لازم است.
رنگ قرمز
رنگ قرمز در صورت خوردن چغندر قرمز و یا رنگهای قرمز مصنوعی در مواد خذایی مشاهده می شود. ولیکن در صورت وجود خون قابل رؤیت مراجعه به پزشگ لازم است.
مدفوع در نوزادان
اولین مدفوع در نوزادان برنگ سبز تا خاکستری است. معمولا اولین مدفوع در عرض 48 ساعت نخست بعد از تولد صورت می گیرد. مدفوع در صورت تغذیه از شیر مادر، به رنگ زرد تا پرتقالی و انسجام آن کرمی شکل است.