تشخيص زود هنگام و بموقع نارسائی مزمن کليه
Early Detection of Chronic Renal Failure
نارسائی کليه وضعيتی است که در آن کليه ها به اندازه کافی توانائی دفع مواد زائد و سموم را از خون ندارند.
اين بيماری يک مشکل سلامتی در سر تا سر جهان است و تعداد افراديکه مبتلا به مراحل انتهائی بيماری کليوی هستند و نياز به همودياليز دارند در حال افزايش است .بسياری از اين افراد واقف به بيماری خود نيستند. نارسائی کليه معمولا به آهستگی پيشرفت ميکند و بطور آنی رخ نميدهد، ضمن اينکه در مراحل اوليه بدون علامت می باشد يا علائم اندکی دارد . با پيشرفت بيماری زمانی که توانائی کليه ها در دفع مواد زائد و سموم به حد قابل توجهی کاهش پيدا ميکند، علائم ظاهر ميشوند . در موارديکه باقيمانده ظرفيت و يا توان عملکرد کليه ها به حدود 15% برسد، ميتوان گفت که خطر جدی بيمار را تهديد ميکند.در اين حال تنها دياليز و يا پيوند کليه ميتواند بيمار را از مرگ حتمی برهاند.بنابراين تشخيص بموقع و پيشگيری از اهميت خاصی برخوردار است.
بعنوان مثال در يک کشور صنعتی نظير آلمان حدود 60.000 بيمار تحت درمان دياليز قرار دارند، زيرا کليه آنها از کارآئی لازم برخوردار نيست. در مقابل تعداد افراديکه مبتلا به اختلالات عمل کليه هستند به بيش از 100 برابر يا حدود 5 مليون نفر ميرسد.
چرا انجام تستهای مربوط به پيشگيری از بيماريهای کليه لازم ميباشند؟
علائم محسوس اغلب زمانی ظاهر ميشوند که کليه ها دچارآسيبهای شديد شده باشند. در مراحل نخست بيماری ناشناخته ميماند. افزايش فشار خون و ناراحتی های معده و روده با علائم تهوع ، استفراق و اسهال اغلب از علائم آسيب کليه ها محسوب ميشوند. در بسياری از موارد بيماران بعلت عدم توان دفع آب دچار افزايش غيرطبيعی آب بدن هستند.از جمله ميتوان به تجمع آب در ريه ها و بافتهای ديگر بدن اشاره کرد. بعلاوه اين بيماران اغلب از کم خونی ، کاهش اشتهاء ، کاهش وزن، خارش زياد بدن و انقباض اسپاسمی و دردناک عضلانی، بخصوص عضلات پشت پا، رنج ميبرند.
توصيه ميشود که از آزمايشهای پيشگيری کننده استفاده شود:
برای اين منظور ميتوان از سن 36 سالگی هر دوسال يکبار با مراجعه به پزشک مشاور، خود را از جهت کليه ها ، بيماريهای مربوط به دستگاه گردش خون، از جمله اندازگيری فشار خون و همچنين بيماری ديابت مورد معاينه و آزمايش قرار داد. با آزمايش ساده ادرار و اندازه گيری ميزان پروتئين ادرار ، ارزیابی عملکرد کليه ها بخوبی مقدور ميگردد. اما بايد توجه داشت که توسط اين تست تشخيص غلظتهای اندک پروتئين که در شروع بيماری کليه ظاهر ميشود، مقدور نيست. وليکن اطلاع از آن بسياراهميت دارد.
روشهای مدرن ونوين در تشخيص زود هنگام نارسائی کليه:
بکمک تستهای نوين تشخيص زودهنگام بيماريهای کليه امکان پذيرميگردد. بدين ترتيب ارزيابی بيماريهای مختلف با حساسيتی که تا بحال سابقه نداشته است قابل انجام است.
برای اين منظور علاوه بر اندازه گيری پروتئين و آلبومين ادرار می توان با نظر پزشک از اندازه گيری سيستاتينC در خون استفاده نمود.
بخصوص توسط سيستاتينC ارزيابی راندمان فيلتراسيون کليه ها مقدور ميگردد، زيرا نتايج آزمايش هيچگونه وا بستگی به سن، جنس و حجم ماهيچه بيمار ندارد.
يکی ديگر از برتری های تست سيستاتينC آنست که ميتوان بوسيله آن شروع آسيبهای کليه را شناسائی کرده و بموقع به درمان آن پرداخت. اين در حاليست که نتيجه تستهای ديگر مانند اوره و کرآتينين ممکن است هنوز نرمال و در حد طبيعی باشند.
تا کنون اندازه گيری کرآتينين در خون شايعترين متد جهت ارزيابی عمل کليه ها محسوب ميشد. اما بايد توجه داشت که ارزشهای کرآتينين تا حدود زيادی وابسته به سن، جنس و حجم ماهيچه در بيمار است. بعلاوه غلظت کرآتينين زمانی افزايش پيداميکند که توان عملکرد کليه ها به حدود 50% تقليل پيدا کند. بنابراين برای ارزيابی عمل کليه ها بهتر است که از سيستاتينC استفاده شود.
افزايش دفع آلبومين در ادرار نيز دلالت بر شروع آسيب کليه ها دارد. بسته به ميزان آلبومين در ادرار پزشک ميتواند درجه آسيب را تعيين و به درمان مناسب بپردازد. تجربه نشان ميدهد که در صورت تشخيص زود هنگام و بموقع آلبومين در ادرار و درمان بيماری مربوطه آسيب کليه ها قابل برگشت است، بطوريکه ميزان آلبومين دوباره بحدود نرمال باز ميگردد. اين در حاليست که در غيراينصورت آسيب ادامه يافته و در مراحل بعد ديگر درمانپذير نخواهد بود.
1.Deutsches Krebsforschungszentrum.Früherkennung chron.Nierenerkrankungen
2.Laboratory Dr. Limbach and Collegues, Heidelberg
3.Clinical laboratory diagnosis, ed. By Lothar Thomas TH-Books Verlagsgesellschaft,gemany,2008