ليستريوز مادرزادی (connatallisteriosis)

باکتری ليستريامونوسيتوژنس(monocytogenes)يک ميکرواورگانيسم پايدار در محيط زيست است و ممکن است که در برخی از مواد غذائی نظير کاهو، پنير، سوسيس و ماهی دودی يافت شود . مواد غذائی ديگر مانند هويج، گوجه فرنگی و سيب و عموم غذاهای پخته و سرخ شده عاری از اين باکتری ميباشند .

در صورتيکه زن حامله از غذای آلوده تناول کند، ممکن است که پس از دوره نهفتگی چندروزه تا چند هفته دچار يک عفونت شود . عفونت مذکور اغلب کوتاه و بصورت يک بيماری تب زای ملايم و شبيه به گريپ ظاهر ميشود . وليکن اين باکتری ميتواند به جنين داخل رحم منتقل و سبب آسيب های سخت در جنين نارس گردد .

چگونه ميتوان از اين بيماری جلوگيری کرد؟

واکسن ضد اين باکتری وجود ندارد. تنها راه ممکن استفاده نکردن از مواد غذائی احتمالا آلوده است .

تشخيص آزمايشگاهی

تشخيص عفونت از راه کشت ليستريا صورت ميگيرد . اندازه گيری ميزان آنتی بادی در سرم کمک چندانی به تشخيص نميکند .

خطرات ناشی از عفونت ليستريا کدامند؟

در صورتيکه باکتريهای زنده از طريق مواد غذائی وارد بدن شوند ، معمولا در معده توسط محيط اسيدی تخريب ميشوند . وليکن چنانچه تعداد ميکرواورگانيسمها زياد باشد ، برخی از آنها از اين مانع گذشته و وارد روده ميشوند . پس از يک دوره کمون چند روزه تا چند هفته ليستريامونوسيتوژنس ميتواند از سد بافت مخاطی عبور کرده و وارد خون شود . در حاليکه يک فرد جوان  و سالم ميکرواورگانيسم مذبور را قبل از ظهور  بيماری و علائم بالينی به کمک سيستم دفاعی شناسائی و سريعا دفع و حذف ميکند، افراد سالخورده و بيمار، بخصوص بيماران مبتلا به سرطان و افراديکه تحت درمان بازدارنده ايمنی قرار دارند ، از عهده اين مهم بر نمی آيند . نتيجه اين امر باکتريمی، مننژيت و احتمالا آنسفاليت خواهد بود . حتی حدود 30 تا 50 در صد از بيماران جان خود را از دست ميدهند .

کدام ريسک زن باردار را تهديد ميکند ؟

در مقايسه با افراد عادی، ريسک ابتلاء به ليستريوز در زنان حامله حدود 12 بار بالاتر است . وليکن در اغلب مواقع عفونت مذبور جنبه دراماتيک نداشته و روند آن ملايم است .

بيماری با تب متوسط، سرما سرما شدن، سستی، سردرد وعلائمی شبيه به گريپ و يا عفونت مجاری ادرار ظاهر ميشود . متاسفانه علائم اختصاصی مربوط به عفونت ليستريا وجود ندارد و لذا تشخيص افتراقی اين بيماری با گريپ صورت نگرفته و بنابراين جستجوی باکتری ليستريا مورد توجه قرار نميگيرد .

طی پريود باکتريمی که اغلب کوتاه است ، ليسترياها ميتوانند بر خلاف بسياری از باکتريهای ديگر، از طريق جفت به جنين منتقل شوند . البته جفت قبلا دچار يک التهاب شده (placentitis) و شرايط عفونت جنين را مهيا ميسازد . از آنجا که جنين نارس هنوز فاقد دستگاه دفاع ايمنی مناسب است، بنابراين در معرض خطرات سخت قرار ميگيرد .

بر اساس مرحله حاملگی ممکن است که سقط جنين عارض شود ، يا اينکه جنين از ناحيه  کبد، ريه، مغز و پوست دچار آسيب نسبتاً سخت گردد. شانس اين کودکان نيز برای ادامه حياط بسيار کم است .

عفونت با ليستريا ممکن است در جريان وضع حمل و تماس جنين با مدفوع  و يا آلوده شدن به ليستريای موجود در واژن نيز عارض شود . روند بالينی اين عفونت بجز در موارد نارس بودن جنين،  اغلب خوش خيم است .

مهمترين منابع عفونت کدامند؟

در درجه اول مواد غذائی بشرح زير:

  • برشهای سوسيس بخصوص سالامی
  • غذاهای پخته که بيش از 24 ساعت نگهداری و سپس مورد استفاده قرار گيرند .
  • گوشت خام
  • سالاد سبز (کاهو)
  • مايونز مانده و در باز
  • شير خام ومحصولات آن
  • صدف، حلزون و ماهی دودی

    امکانات تشخيصی عفونت با ليستريا در دوران حاملگی کدامند ؟
  • از آنجا که علائم بالينی عفونت با ليستريا جنبه اختصاصی ندارند، لذا بايد از تست های باکتريولوژيکی( کشت خون، مايع آمنيون ) برای اين منظور استفاده کرد . با توجه به اينکه اغلب بزرگسالان حامل آنتی بادی ميباشند بنابراين تشخيص آنتی بادی به تنهائی ارزش تشخيصی ندارد، مگر در موارديکه تيتر آنتی بادی شديدا افزايش پيدا کند . بطور کلی بايد گفت که تشخيص آزمايشگاهی ليستريوز پيچيده و مشکل است .


    آيا ميتوان عفونت را در کودکان تشخيص داد؟

تشخيص عفونت با ليستريا در جنين قبل  از تولد با استفاده از مايع آمنيون ( کشت و آزمايشPCR ) ممکن است، وليکن سخت تر از آنست که بتوان بعلت احتمال عفونت به انجام آن مبادرت نمود. بعلاوه انجام آزماش اغلب زمانی صورت ميگيرد که کار ار کار گذشته است . پس از تولد ميتوان ليستريا را از طريق ميکروسکپی و کشت ( با استفاده از مکونيوم، خون، مايع نخاع، بيوپسی و گستره از مايعات مختلف بدن ) تشخيص داد .

چگونه ميتوان از عفونت ليستريا در بارداريهای بعد جلوگيری کرد ؟

تکرار ابتلاء به عفونت ليستريا در حاملگی مجدد وجود دارد، زيرا بعد از عفونت اوليه ايمنی جلوگيری کننده ايجاد نميشود . رابطه بين سقط های مکرر و ليستريوز هنوز به اثبات نرسيده است . بمنظور شناسائی زنان حامل ليستريا ميتوان از کشت مدفوع و ترشحات واژن استفاده و در صورت مثبت بودن نتيجه آزمايش به درمان توسط آنتی بيوتيک مبادرت نمود . وليکن تضمينی برای جلوگيری از ورود مجدد اين ميکرواورگانيسم به بدن زن حامله از طريق مواد غذائی وجود ندارد .

مراجع:

1-Labor und Diagnose

2-AusgewählteThemen für Gynäkologen