سلنيوم(Selenium)
سلنيوميکی از عناصر کم مقدار (trace element) بدن است که نقش مهمی در سيستم ايمنی ايفا ميکند . عناصر کم مقدار دارای نقش کليدی در فعال کردن آنزيمهای کليدی بوده و در رابطه با بسياری از اعمال بدن ارزش حياتی دارند .اثر محافظت کنندگی آن از لحاظ پزشکی مورد تاييد قرار گرفته است .
در بسياری از مناطق ميزان ورود سلنيوم به بدن، بعلت کم بودن غلظت آن در خاک و بنابر اين غلات/حبوبات کافی نيست . علاوه بر عدم کفايت ميزان سلنيم در رژيم غذائی (intake)، ممکن است که برداشت و جذب آن به بدن (uptake)نيز آنطور که بايد صورت نگيرد . بيماريهای مختلفی ممکن است که سبب کمبود سلنيوم شوند . قابل توجه است که از طرف ديگر استرس و درگير شدن بدن با ترکيبات زيان آور ممکن است که نياز به سلنيوم را افزايش دهد .
بسياری از آنزيمهای مهم که در رابطه با سم زدائی و تقسيم سلولی قرار دارند نمی توانند اعمال حياتی خود را بدون سلنيوم انجام دهند . بهمين دليل مي توان گفت که کمبود مطلق و يا نسبی آن سبب بروز اختلال در عملکرد سلولهای بدن ميشود . کمبود سلنيوم نه تنها سيستم دفاعی بدن را دچار مخاطره ميکند، بلکه همانطور که تحقيقات مختلف نشان داده اند، کمبود اين عنصر ميزان بيماريهای بدخيم را افزايش ميدهد .
آنطور که از مطالعات انجام شده در مورد 10.000 نفر ، بين سالهای 1980 تا حدود سال 2000 ، بر مي آيد، افراد دارای غلظت کم سلنيوم بيشتر در معرض سرطانهای بدخيم مختلف قرار داشته اند . بعلاوه تجويز پيشگيری کننده سلنيوم برای جلوگيری از سرطان نيز مورد تاييد قرار گرفته است .
بطور کلی در موارد تجويز سلنيوم، کاهش کارسينوم پروستات را تا 63 درصد ، سرطان روده تا 58درصد و کارسينوم ريه تا 46 درصد کاهش می دهد . در مقابل کمبود سلنيوم اثری در ميزان سرطان پوست نداشته ، وليکن تجويز آن تعداد مرگ و مير را تا پنجاه درصد کاهش داده است .
بنابراين اکنون بر اساس گزارشهای علمی موجود ميتوان ميزان و غلظت سلنيوم لازم جهت تضمين عملکرد آنزيمهای مؤثر در دفاع از بدن ، جلوگيری از بيماريهای مختلف و سم زدائی را مشخص نمود .
تعيين غلظت سلنيوم در خون
تعيين سطح سلنيوم در خون اگرچه از لحاظ تکنيک یپيچيده است ، وليکن در حال حاضر بخوبی قابل انجام است . اينکه ميزان سلنيوم با افزايش سن کاهش پيداميکند حائز اهميت است . به همين جهت پيشنهاد شده است که غلظت سلنيوم در بيماران جوان هر 10 سال و از 50 سال به بالا هر 5 سال يکبار اندازه گيری شود .
چنانچه بيمار دچار يک بيماری مزمن است و يا تحت شيمی و يا پرتودرمانی قرار دارد ، ممکن است که اندازه گيری سلنيوم در فواصل کوتاه تری لازم باشد .
حداقل ميزان سلنيوم در خون 108µg/l است . در مواردی که ميزان آن در خون کمتر باشد لازم است که با صلاحديد پزشک معالج سلنيوم تجويز گردد که دوزاژ آن 50 تا 100 µg/l ميباشد . سلنيوم اغلب بصورت ترکيب با مولتی ويتامين ها و عناصر کمياب و در غلظت های 20µg/l تا 25 عرضه ميشود .
6 ماه پس از شروع درمان لازمست که غلظت سلنيوم اندازه گيری شود تا بتوان ميزان آنرا بر اساس نياز تنظيم نمود.
مراجع :
1-Labor und Diagnose
2-Limbach laboratory information Heidelberg, Germany