- تستوسترون چیست؟
- تستوسترون کجا ساخته می شود؟
- تستوسترون چگونه بر بدن تأثیر می گذارد؟
- سطوح تستوسترون: اندازه گیری و خصوصیات آن
- مقادیر طبیعی تستوسترون چقدر است؟
- تستوسترون بیش از حد – چه چیزی می تواند باعث آن شود؟
- کمبود تستوسترون – علت آن چیست؟
- کمبود تستوسترون – علائم احتمالی چیست؟
- چگونه می توان سطح تستوسترون را افزایش داد؟
- تستوسترون به عنوان یک دارو – چه زمانی باید این هورمون را مصرف کنید؟
تستوسترون هورمون جنسی مردانه است که عمدتاً در بیضه ها و – تا حد کمی – در قشر فوق کلیه تولید می شود. این هورمون در طول رشد جنینی ، هدایت رشد اندام های جنسی مردان را عهده دار است. در مراحل بعد ، این هورمون باعث افزایش موهای بدن و عضله سازی می شود. اثر گذاری تستوسترون بر روی عضلات بدن باعث شد که از آن به عنوان یک عامل دوپینگ (استروئیدهای آنابولیک) استفاده شود. تستوسترون نه تنها در مردان ، بلکه در زنان نیز یافت می شود.
تستوسترون چیست؟
تستوسترون یک هورمون جنسی است و در بدن انسان از کلسترول ساخته می شود. از این هورمون چندین شکل موثر شناخته شده است. برای مثال به دی هیدروتستوسترون (DHT) اشاره می شود که 2.5 برابر مؤثر تر از تستوسترون است.
شیوه های عملکرد تستوسترون در بدن ما بسیار پیچیده است. لازم به ذکر است که تستوسترون می تواند در صورت نیاز به DHT در بدن تبدیل شود. این هورمون می تواند حتی به هورمون جنسی زنانه استرادیول تبدیل شود. به این ترتیب ، تک تک سلول های بدن می توانند تعیین کنند که در حال حاضر به کدام فرم از تستوسترون نیاز دارند.
تستوسترون کجا ساخته می شود؟
تستوسترون عمدتا در بیضه مردان و یا بطور دقیق تر در سلولهای Leydig بیضه تولید و بخش کوچکتری از آن در قشر آدرنال تولید می شود. در زنان تستوسترون در تخمدان ها و تا حد زیادی در قشر فوق کلیه تولید می گردد.
تولید این هورمون عمدتا تحت کنترل غده هیپوفیز است ، که در زیر مغز و درون حفره استخوان پروانه ای قرار دارد. غده هیپوفیز با ترکیبات پیام رسان خود مجموعه ای کامل از چرخه های هورمونی – از جمله متابولیسم هورمون های جنسی (آندروژن ها) را کنترل می کند. تولید تستوسترون در سلولهای Leydig از طریق ماده گنادوتروپین (LH) تحریک می شود.
تستوسترون چگونه بر بدن تأثیر می گذارد؟
تستوسترون اثرات مختلفی بر بدن انسان دارد. آنچه که در این رابطه اهمیت دارد غلظت هورمون ، جنسیت و اندام مورد نظر است.
سطح بالای تستوسترون دارای اثرات زیر است:
- رشد مو را افزایش می دهد
- تولید سبوم و در نتیجه آکنه ولگاریس را افزایش می دهد
- رفتار تهاجمی را افزایش می دهد
- رشد عضلات را افزایش می دهد – دارای اثر آنابولیک است
- باعث تولید گلبول های قرمز می شود
- منجر به ضخیم شدن پوست می شود
- باعث تحریک اسپرماتوژنز ، یعنی تشکیل اسپرم می شود
به طور کلی ، سطح بالای تستوسترون باعث تقویت موهای صورت و بدن در زنان و مردان می شود. به طور متناقض ، غلظت زیاد DHT می تواند منجر به ریزش مو شود. برخی از افراد دارای ترکیب ژنتیکی هستند که آنها را نسبت به سطوح بالای دی هیدروتستوسترون حساس می کند. در این موارد تشکیل مو مهار می شود. استروژن بعنوان یک هورمون جنسی زنانه دارای اثر محافظتی در برابر تستوسترون می باشد.
سطوح تستوسترون: اندازه گیری و خصوصیات آن
سطح تستوسترون فقط در صورت مشکوک بودن به کمبود یا افزایش هورمون و با استفاده از یک نمونه خون اندازه گیری می شود. میزان تستوسترون را می توان در بزاق نیز اندازه گیری ، ولیکن در حال حاضر از این روش ندرتا در آزمایشگاه ها استفاده می شود.
تستوسترون نیز مانند همه هورمون ها دارای نوسانات شدیدی است. میزان آن وابسته به زمان و ساعات روز است و می تواند تا 20 درصد متفاوت باشد. بنابراین نمونه خون باید صبح گرفته شود. سن و جنسیت نیز تأثیر زیادی بر سطح تستوسترون دارند. میزان آن در مردان هفت تا هشت برابر بیشتر از زنان است . تولید این هورمون در نوجوانان مرد موکول به دوران بلوغ است .
مقادیر طبیعی تستوسترون چقدر است؟
در جدول زیر مقادیر طبیعی نرمال تستوسترون کل برای مردان و زنان بر حسب میکروگرم بر لیتر (g/lµ) فهرست شده است. گاهی اوقات مقادیر بر حسب ng / dl (نانوگرم بر دسی لیتر) یا nmol / l (نانومول در لیتر) نیز داده می شود.
علاوه بر این ، می توان در موارد خاص میزان تستوسترون آزاد را تعیین کرد. معمولاً بخش بزرگی از این هورمون به پروتئین ها متصل شده و در خون تنها مقدار بسیار کمی از آن بصورت آزاد یافت می شود.
تستوسترون بیش از حد – چه چیزی می تواند باعث آن شود؟
سطح تستوسترون بیش از حد بالا ممکن است گاهی اوقات در زنان جوان بین 20 تا 30 سال اندازه گیری شود. سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS) باعث تولید بیش از حد هورمون های مردانه در تخمدان زنان می شود. علت سطح بالای تستوسترون در زنان مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک و همچنین علت بیماری نیز به طور کامل مشخص نشده است .
زنان مبتلا ممکن است که الگوی موی مردانه (هیرسوتیسم) ایجاد کنند. صدای این بیماران بم تر و مردانه تر به نظر می رسد و این بیماران بیشتر به آکنه ولگاریس مبتلا هستند. برای کاهش این علائم ، می توان سطح تستوسترون را با دارو کاهش داد.
در موارد نادر ، تومورهای بیضه در مردان می تواند باعث افزایش تستوسترون شود.
کمبود تستوسترون – علت آن چیست؟
کمبود تستوسترون می تواند علل مختلفی داشته باشد. از واکنشهای استرس بی خطر گرفته تا بیماریهای ارثی ، دلایل زیادی برای سطح پایین تستوسترون وجود دارد. در زیر برخی از دلایل احتمالی کاهش سطح تستوسترون آورده شده است:
- مصرف الکل
- استفاده از ماری جوانا
- ارکیت اوریون – التهاب بیضه پس از عفونت با عامل بیماری اوریون
- برخی داروهای ، به عنوان مثال داروهای سایتو استاتیک ، که به عنوان بخشی از شیمی درمانی استفاده می شوند
- بیماریهای مزمن مانند نارسایی کلیه
- سمومی مانند سرب ، کادمیوم یا حشره کش ها
- بیماریهای کروموزومی مانند سندرم کلاین فلتر ، که در آنها حداقل یک کروموزوم X اضافی وجود دارد
کمبود تستوسترون – علائم احتمالی چیست؟
علائم کمبود آن در نقطه مقابل مقدار زیاد تستوسترون است. علائم احتمالی کمبود تستوسترون بسیار کم و عبارتند از:
- رشد سینه در مردان (ژنیکوماستی)
- بیضه های کوچک
- ناباروری (ناباروری)
- دیستروفی عضلانی
- میل جنسی کم
- موهای نازک بدن و صورت
- صدای زیر
چگونه می توان سطح تستوسترون را افزایش داد؟
اگر می خواهید سطح تستوسترون خود را به طور طبیعی افزایش دهید ، چند نکته و درمان خانگی وجود دارد که می تواند به شما کمک کند. یک عامل مهم وزن بدن شماست. حجم زیاد بدن معمولاً به معنی سلول های چربی زیاد است. اینها می توانند تستوسترون را به هورمون جنسی زنانه استرادیول تبدیل کرده و در نتیجه سطح تستوسترون را کاهش دهند.
یکی از بهترین راه ها برای افزایش سطح تستوسترون ورزش است و موثرترین تمرین حرکات نیرو بر است. پس از جلسات تمرینی کوتاه و شدید ، نشان داده شد است که سطح هورمون بالاتر است. از سوی دیگر و طبق برخی از مطالعات انجام شده ،تمرینات ورزشی استقامت و طولانی باعث کاهش ارزش تستوسترون می شوند.
علاوه بر ورزش و کاهش وزن ، برخی از غذاها می توانند سطح تستوسترون را نیز افزایش دهند. این شامل زنجبیل ، چه خالص به عنوان ریشه و چه به شکل عصاره زنجبیل و قرص است. زنجبیل ترشح بیشتر هورمون LH و بنابراین افزایش تولید تستوسترون در سلولهای Leydig در بیضه ها را در پی دارد .
تستوسترون به عنوان یک دارو – چه زمانی باید این هورمون را مصرف کنید؟
کمبود تستوسترون فقط باید توسط پزشک تشخیص داده و درمان شود. استفاده غیرمجاز از هورمون می تواند خطرناک باشد. زیرا استفاده از تستوسترون همواره با عوارض جانبی زیادی همراه است. به عنوان مثال ، تستوسترون خطر ترومبوز را افزایش می دهد.
درمان جایگزینی با تستوسترون می تواند در هورمون درمانی تغییر جنسیت از زن به مرد مورد استفاده قرار گیرد. در این صورت ، قبل از شروع درمان هورمونی ، باید بیماریهای نادر احتمالی مانند سندرم کلاین فلتر یا مقاومت نسبت به آندروژن را رد کرد. علاوه بر این لازمست که بطور همزمان روان درمانی انجام شود ، زیرا این معالجه یک مداخله عمده در تعادل هورمونی انسان محسوب می شود.
در هورمون درمانی ، تستوسترون به صورت موضعی ژل روی پوست و یا تزریق عضلانی تجویز می شود. مزیت تزریق تستوسترون ایجاد ذخیره است که مدت زمان نسبتا طولا نی تری در اختیار بدن قرار می گیرد ، در حالی که ژل باید روزانه روی پوست اعمال شود.